چرا نمی توانیم با مخالفان خود به تفاهم برسیم؟
بنا به روایات برادران اهل تسنّن ، میلاد حضرت رسول اکرم (ص) ۱۲ ربیع الاوّل سال ۵۳ قبل از هجرت است ، ولی راویان شیعه عموماً ۱۷ ربیع الاوّل را روز ولادت آن حضرت می دانند . ابتکار وحدت طلبانه و پیشنهاد مدبّرانه زنده یاد حضرت آیت الله العظمی منتظری ، از این عامل به ظاهر تفرقه ، نماد یگانگی و سمبل وحدت ساخته است . بنا بر این پیشنهاد از دوازدهم ربیع الاوّل هر سال تا هفدهم آن ماه به عنوان ایّام فرخندۀ میلاد پیامبر اکرم(ص) و هفتۀ وحدت نامگذاری شد ، تا در سراسر جهان اسلام آیین های جشن و سرور برگزار شود و در این آیین ها بر تحکیم ستون های وحدت و رشته های استوار همبستگی و یگانگی تاکید گردد .
وحدت چیست؟
مقصود از وحدت فِرَقِ اسلامی از جمله شیعه و سنّی این نیست که سنّی ها ، شیعه یا شیعیان ، سنّی شوند ، یا هر دو مذهب نسبت به بعضی از مواضع خود تجدید نظر کرده ، از برخی باورها دست بکشند ، تا دیدگاه هایشان به یکدیگر نزدیک شود ، بلکه هدف از وحدت این است که طرفین ضمن حفظ مواضع خود :
۱ - درباره مفترقات با یکدیگر نستیزند.
۲ - درباره مشترکات با یکدیگر متّحد و متّفق شوند و در راه وصول به اهداف مشترک یکدیگر را یاری دهند .
اگر چنین وحدتی جلوه گر شود ، تمام فتنه ها و درگیری های قومی ، قبیلگی ، نژادی ، فرقه ای و مذهبی رفع شده ، مسلمین در دنیا به عنوان عظیم ترین ، قدرتمندترین و ثروتمندترین اتّحادیه و بلوک سیاسی ، اقتصادی ، کشاورزی ، نظامی ، فرهنگی و... مطرح می شوند .
بدون تردید ، وحدت و همبستگی ملل اسلامی مورد تاکید و آرزوی همۀ اندیشمندان ، روشنفکران و دانشمندان اسلامی است . همۀ مصلحان ، مسلمانان را به وحدت فراخوانده اند، اما چرا علی رغم این همه تاکیدات و توصیه ها ، وحدت واقعی تحقُّق نمی یابد ؟ به باور من علّت عمدۀ عدم تحقّق وحدت ، نامشخّص بودن محور وحدت است . همه ، وحدت را می ستاییم ، ولی عملاً برتفرقه می افزاییم . چرا ؟ چون درک و تعریف ما از مفهوم وحدت ، یکسان و شفّاف نیست . همه وحدت را می خواهیم ، اما نمی گوییم حول چه محوری؟!
خداوند در آیۀ ۶۴ سورۀ آل عمران وقتی اهل کتاب را به وحدت فرا می خواند ، بلافاصله محور وحدت را مشخّص می کند :
« قُل یا اهل الکتاب تَعالَوا اِلی کلمهٍ سواءٍ بَیننا و بَینَکُم...»
« بگو ای اهل کتاب ! بیایید از آن کلمۀ حق که میان ما و شما یکسان است ، پیروی کنیم.( و آن کلمه این است که ) به جز خدای یکتا هیچ کس را نپرستیم و برخی از ما بعضی را به جای خدا به ربوبیّت تعظیم نکنیم . ( یعنی رُوسای مذهب را به رتبۀ پرستش و اختصاصات الهی نرسانیم. ) پس اگر از حق روی گرداندند ، بگویید: شما گواه باشید که ما تسلیم فرمان خداوندیم .»
علّت اصلی بیشتر اختلافات بین ادیان ، مذاهب و نظریات مختلف ، قشری نگری و ظاهراندیشی است . گوهره و جوهرۀ همۀ ادیان الهی یکی است . ما هر چه از پوسته و ظاهر به سوی مغز و اصل ادیان پیش می رویم ، بیشتر به مایه های وفاق و وحدت و سرمایه های وحدانیّت نزدیک می شویم .
مخاطبان پیام هفتۀ وحدت تنها اهل تشیُّع و تسنُّن نیستند ، بلکه هر انسان باید آن قدر سعۀ صدر و ظرفیّت داشته باشد که بتواند عقاید مخالف خود را بشنود ، تحمُّل کند، منطقی و منصفانه برخورد کند، مخالف را تکفیر و تفسیق نکند ، بر مخالف نشورد و با او نستیزد . منطق قرآن از هر مسلمان می خواهد که هر سخنی را بشنود ، آن را با معیار خرد بسنجد و از بهترین آن پیروی کند :
« فَبَشِّر عِباد الّذینَ یَستَمِعونَ القَول وَ یَتَّبِعونَ اَحسَنهُ » ( زمر ، ۲۰)
و باز این پیام قرآن است که ما را به بهترین شیوۀ بحث ، مناظره و گفت و گو فرا می خواند:
« اُدعُ اِلی سَبیلِ رَبِّکَ بِالحِکمَهِ وَ المَوعِظَه الحَسَنَهُ وَ جادِلهُم بِالَّتی هِیَ اَحسَن » ( نحل ، ۱۲۵)
معنی وحدت این نیست که هرکس بخواهد با ما متّحد باشد ، باید مثل ما بیندیشد ، بلکه باید با بهره جستن از معیارها ، ملاک ها و منابع مُستند قرآنی و روایی و ترازوی منطق و عقل ، اندیشه ها و افکار را بسنجیم ، تا با جرقّهۀ حاصل از برخورد اندیشه ها و اصطکاک افکار ، راه صواب و اندیشه برتر نمایان شود .
اصل «اختلاف » در اندیشه ها و افکار، پدیده ای مثبت و رشدآور ارزیابی می شود . کمال انسان ها در اختلاف اندیشه هاست . پیامبر بزرگوار ما(ص) ، اختلاف فکری اندیشمندان را رحمت و مایۀ رشد علمی و عقلی می نامند . اگر همۀ افکار و عقاید مثل هم باشد ، تضارب آرا معنا ندارد . بنابراین تنها راه حفظ وحدت برای همه ملّت ها ، فرقه ها و افراد این است که یکدیگر را تحمُّل کنند ، ظرفیّت های فکری ، سیاسی ، اجتماعی ، علمی ، عقلی و مذهبی خود را ارتقا دهند .
میلاد خجستۀ این دو کوثر رحمت و زمزم هدایت ، ولادت مسعود نبیّ مکرّم اسلام حضرت محمّد (ص) و حضرت امام جعفر صادق (ع) و هفتۀ وحدت بر امّت مسلمان و جامعۀ بشریت مبارک باد .
در کسب رضای حق موفق باشید
شفیعی مطهر
